MÜNECCİMBAŞI'NIN VAZİFELERİ

Müneccimbaşılık kurumu II. Bayezıd’dan önceki padişahlar döneminde böyle bir kurumun olmadığı demek değildir. Resmi olarak ortaya çıkışı II.Bayezıd’dır. “Osmanlı Devleti’nde müneccimlerin yaptığı takvimlere ilk olarak sultan II. Murad (1421-1451)döneminde rastlanılmaktadır.

“Fatih Sultan Mehmed’in (1451-1481) İstanbul muhasarası esnasında son hücumu yapmadan önce bazı müneccimlere danıştığı hem Dukas’ın Bizans Tarihi adlı eserinde ve hem de Tacizâde Cafer Çelebi’nin Mahruse-i İstanbul Fetihnâmesi adlı eserde kaydedilmektedir.”

16 yüzyılda yaşamış olan Müneccimbaşı Mustafa b. Ali ve Takıyüddin Rasıd meşhurdur. “Mustafa b. Ali el-Muvakkıt uzun zaman Yavuz Selim Cami muvakkıtlığında bulunmuş ve daha sonra müneccimbaşı olmuştur. Bundan dolayı kendisine el-Muvakkıt diye lakap takılmıştır. Kaynakların Mustafa b. Ali’den çok bahsetmelerinin ilk sebebi coğrafya, astronomi ve matematik alanında otuza yakın eser vermiş olmasındandır. Diğer sebebi ise vefatıyla yerine Takiyüddin Rasıd’ın tayin edilmesidir.”

“Takıyüddin er-Rasıd Şam ve Mısır’da yetişmiş, daha sonra İstanbul’a gelerek Mustafa b. Ali’nin yerine müneccimbaşı olmuş, bazı siyasi çekişmeler yüzünden kısa bir müddet sonra yıktırılacak olan ilk rasathaneyi kurdurmuştur. Ayrıca klasik İslam rasathanelerinde bulunan rasat aletlerini toplamış ve birkaç yeni rasat aleti icat etmiştir.”

“17 asrın yarısından itibaren müneccimbaşılık müessesesi belirli bir düzen almıştır. Müneccimbaşı olacak kişi, önce müneccim daha sonra müneccim-i sâni olmakta ve en son olarak da müneccimbaşılığa yükselmekteydi.”

17 yüzyılda yaşanan Müneccim Hüseyin Efendi zayiçelerinin isabeti ile meşhur olmuştur. Bu yüzyılda yaşayan Derviş Ahmed Dede Camiü’d-Düvel (Müneccim Tarihi) adlı eseri ile tanınmış ve IV. Mehmed’in muhasiplik görevini yapmıştır.

Müneccimbaşıları yapmış olduğu diğer vazifeler şunlardır:

1-Müderrislik ve kadılık

2- Muvakkıt (Mustafa b. Ali)

3- Hassa tabipliği

4- Hekimbaşılık (Arabzâde Mehmed)

5- Vakanivüslük

6- Hattat (Fethiyeli Halil Efendi)

7- Tarikat şeyhi

8- Muhasip-i padişahi (Derviş Ahmed Dede)